27 maja Dzień Samorządu Terytorialnego
Święto na 10-lecie odrodzenia polskiego samorządu
Dzień Samorządu Terytorialnego został uchwalony przez Sejm RP w 2000 roku, na 10-lecie odrodzenia polskiego samorządu terytorialnego. Data obchodów to oczywiście 27 maja. W Uchwale Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej możemy przeczytać, że idea odbudowy w naszym kraju autentycznego samorządu, utworzenia niezależnych władz terytorialnych była możliwa dopiero po 1989 roku. W odrodzonej Polsce rozpoczął się wtedy proces reformowania ustroju państwa, decentralizacji władzy i stopniowego przekazywania jej w ręce obywateli – wspólnotom terytorialnym. 27 maja 1990 roku odbyły się pierwsze w pełni demokratyczne wybory samorządowe do rad gmin i miast, będące równocześnie pierwszymi w pełni wolnymi wyborami po II wojnie światowej. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanawiając święto samorządu terytorialnego wyraził uznanie i szacunek wszystkim osobom, które przyczyniły się do jego powstania i działalności. Jest to całkiem pokaźne grono: radni, wójtowie gmin, burmistrzowie i prezydenci miast, starostowie i marszałkowie, pracownicy samorządowi, członkowie związków i stowarzyszeń samorządowych.
Wybory do rad gmin w 1990 roku
Historyczne wybory zostały zarządzone na 27 maja przez Prezesa Rady Ministrów, Tadeusza Mazowieckiego. Były one możliwe dzięki uchwaleniu przez Sejm „kontraktowy” 8 marca 1990 roku ustawy o samorządzie gminnym. Dzięki niej społeczności lokalne miały prawo do zarządzania częścią spraw publicznych, gminy otrzymały własne źródła dochodów i możliwość decydowania o wydatkach. W miejsce funkcjonujących w PRL rad narodowych powstały rady gmin, które zyskały znacznie większe uprawnienia.
Wybierano członków 2383 rad gmin, do rozdysponowania było 52 tysiące mandatów, a kandydowało 147 tys. 389 kandydatów. Frekwencja wyborcza wyniosła 42,27%. Najwięcej głosów zdobyły Komitety Obywatelskie „Solidarność” – ok. 53,1%. Na drugim miejscu znalazły się lokalne komitety wyborców – 24,7%. Polskie Stronnictwo Ludowe otrzymało 4,3%. Wybory w małych jednostkach terytorialnych oparte były o zwykłą większość i głosowanie w jednej turze, natomiast w średnich i dużych miastach zastosowano system proporcjonalny w okręgach wielomandatowych.
W uchwale Sejm podkreślił znaczenie samorządów dla tworzenia lokalnych więzi i budowy silnego państwa. „Dziś w działalności samorządu terytorialnego ma swój bezpośredni i pośredni udział wiele tysięcy obywateli, co jest podstawą demokratycznego państwa i społeczeństwa obywatelskiego – czytamy w uchwale”.