Dzień Położnej i Międzynarodowy Dzień Pielęgniarki

      8 i 12 maja to bardzo ważne daty w położniczym i pielęgniarskim kalendarzu. Wiążą się z refleksją o tych zawodach, które postrzegane są przez pryzmat empatii, poświęcenia, dobroci, towarzyszenia człowiekowi w zdrowiu i w chorobie. Czy w dobie pandemii wciąż mamy powód do świętowania? Tak! Będzie on trwał dotąd, dopóki będzie trwał uśmiech pacjenta i dopóki będzie istniała nadzieja na to, że choremu człowiekowi jesteśmy w stanie pomóc – mówiła Zofia Małas – pielęgniarka Prezes Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych.

      Dziś wszyscy podkreślają znaczenie naszych zawodów dla systemu ochrony zdrowia. Jutro wrócimy do rzeczywistości i całkiem przyziemnych problemów. Życzmy więc sobie zdrowia i sił, czyli tego, czego najbardziej potrzeba każdej pielęgniarce, pielęgniarzowi i położnej.

      Polskie położne wskazały 8 maja jako dzień swojego święta na cześć urodzonej tego dnia Stanisławy Leszczyńskiej (Łódź, rok 1896). Niezwykłej, szczerze oddanej swojemu zawodowi położnej, która uwięziona w obozie koncentracyjnym Auschwitz II–Birkenau, sprzeciwiając się wyraźnym rozkazom władz obozowych, przyjęła ok. 3000 porodów. 12 maja to także dzień urodzin – tego dnia w 1820 r. we Florencji przyszła na świat najsłynniejsza przedstawicielka zawodu, twórczyni nowoczesnego pielęgniarstwa, założycielka pierwszej szkoły pielęgniarstwa, Dama z Lampą, czyli Florence Nightingale.

Prekursorka nowoczesnego pielęgniarstwa

       Florence Nightingale (12.05.1820–13.08.1910) urodziła się we Florencji, w zamożnej, arystokratycznej rodzinie angielskiej. Otrzymała wszechstronne wykształcenie. W wieku 25 lat wprawiła rodziców w przerażenie, prosząc o zgodę na naukę pielęgniarstwa w szpitalu w Salisbury. Nieprzychylność rodziców była zrozumiała; w tamtych czasach pielęgniarstwem trudniły się (nie licząc zakonnic) głównie kobiety z marginesu społecznego; warunki pracy były zaś tak ciężkie, że angielskie sądy chętnie zamieniały karę więzienia na pracę w szpitalu. Rodzice, chcąc wpłynąć na zmianę decyzji wysłali ją w długą, zagraniczną podróż, którą Nightingale wykorzystała, aby poznać szpitale i pracę pielęgniarek w różnych szpitalach.. W 1850 roku odbyła 4-miesięczny kurs pielęgniarski dla diakonis protestanckich, potem praktykowała w kilku szpitalach. W 1852 roku zrezygnowała z małżeństwa i została przełożoną zakładu dla chorych dam z towarzystwa. W 1854 r. gdy wybuchła wojna krymska i z frontu napływały wieści o skrajnie złych warunkach panujących w angielskich szpitalach polowych, Nightingale za własne pieniądze zakupiła potrzebne leki i środki opatrunkowe, zebrała 38 ochotniczek i udała się na front. W przepełnionym szpitalu w Skutari zastała brud, epidemie tyfusu i dyzenterii. Śmiertelność sięgała 42%.
W ciągu 2 miesięcy Florence poprawiła warunki sanitarne, zorganizowała kuchnię i pralnię szpitalną. Efektem było zmniejszenie śmiertelności do 2%. W 1856 roku powróciła do Anglii jako bohaterka narodowa. Wdzięczni żołnierze wraz z rodzinami zebrali fundusze, dzięki którym w 1860 r. Nightingale mogła założyć pierwszą świecką szkołę pielęgniarek, przy Szpitalu św. Tomasza w Londynie. Dwie najważniejsze zasady funkcjonowania szkoły brzmiały: pielęgniarki powinny być technicznie wyszkolone w specjalnie do tego celu zorganizowanych szpitalach; pielęgniarki powinny mieszkać w internatach, aby można było czuwać nad ich moralnością.

       Na początku absolwentki szkoły nie otrzymywały dyplomów, jedynie zapisywano ich nazwiska w specjalnej księdze. Nadzorując pracę szkoły F.Nightingale opracowała kilka projektów reformy wojskowej służby zdrowia, uczestniczyła w działalności Królewskiej Komisji, pracującej m.in. nad rozwiązywaniem problemów sanitarnych Indii. W 1904 r. nadano jej tytuł Lady of Grace orderu św. Jana Jerozolimskiego.

        W 1912 roku Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża ustanowił Medal im. Florence Nighitngale, najwyższe odznaczenie pielęgniarskie przyznawane co 2 lata za wybitną działalność zawodową i humanitarną, bohaterską postawę w czasie działań wojennych i klęsk żywiołowych, a także za szczególne zasługi organizacyjne.

Kto i kiedy ustanowił święto

       To zagadka, bo różne źródła, w tym tak miarodajne, jak Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie, Wikipedia i Ministerstwo Zdrowia, podają odmienne informacje o tym kto, gdzie i kiedy uznał, że 12 maja stanie się Międzynarodowym Dniem Pielęgniarki. Najczęściej wskazuje się rok 1973, cytując za Wikiepedią: „Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek, ang. International Nurses Day (IND) – święto obchodzone corocznie 12 maja, ustanowione przez Międzynarodową Radę Pielęgniarek (ICN) na Kongresie w Meksyku w 1973 roku”. Na stronie Ministerstwa Zdrowia można natomiast przeczytać: „12 maja został przez Światową Organizację Zdrowia ustanowiony Międzynarodowym Dniem Pielęgniarki”. Jakby tego było mało, Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie, reprezenzujące Polskę w ICN, na swojej stronie internetowej, w zakładce Historia powstania Międzynarodowego Dnia Pielęgniarek zamieszcza informację (w języku angielskim), że ICN już w 1965 roku proklamowało Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek, a od 1971 r. corocznie ustanawia na kolejny rok temat, wokół którego koncentrują się działania Międzynarodowej Rady Pielęgniarek. A samo ICN? W swoim kalendarium nie wspomina o tym ważnym wydarzeniu. Informuje natomiast, że w 1965 r. organizacja powróciła do Europy, wybierając na swoją siedzibę Genewę (mieści się tam do dziś), by móc ściślej pwspółpracować z WHO i International Labour Organisation, a rok 1973 został zdominowany przez trudną decyzję o wykluczeniu z ICN stowarzyszenia pielęgniarek z RPA ze względu na rasizm panujący w tym kraju (przedstawicielki RPA same wówczas zrezygnowały, obecnie znów należą do ICN). W zakładce o święcie, które Rada ustanowiła, widnieje tylko lakoniczna informacja, że „International Nurses Day is celebrated around the world every May 12, the anniversary of Florence Nightingale’s birth” (Międzynarodowy Dzień Pielęgniarki jest obchodzony na całym świecie 12 maja, w dniu urodzin Florence Nightingale).