Walory przyrodnicze

Charakterystyczną cechą środowiska przyrodniczego powiatu biłgorajskiego jest znaczne zróżnicowanie na stosunkowo małej powierzchni. Wynika to z położenia tego obszaru w dwóch strefach krajobrazowych – Obniżeniu Podkarpackim i Pasie Wyżyn. Każdy z regionów fizjograficznych jest niejednorodny krajobrazowo i dzieli się wewnętrznie na subregiony o odmiennych typach rzeźby, szaty roślinnej i różnych cechach charakterystycznych dla danego terenu. Wiąże się z tym duża różnorodność środowiska przyrodniczego: występują duże kompleksy leśne, wąwozy erozyjne z głębokimi suchymi dolinami, doliny rzeczne z ekosystemami zaroślowymi oraz torfowiska. Niewątpliwym walorem tego obszaru jest właśnie zróżnicowanie krajobrazu i bogactwo świata fauny i flory. W celu ochronny najcenniejszych walorów przyrodniczych i krajobrazowych utworzono park narodowy i trzy parki krajobrazowe, które obejmują powiat biłgorajski. Prócz tego wyznaczono trzy rezerwaty oraz wiele pomników przyrody ożywionej i nieożywionej.

Na terenie powiatu biłgorajskiego żyje wiele cennych gatunków zwierząt i roślin, a do najbardziej charakterystycznych ptaków należą:

Tajemniczy ptak dzikich uroczysk, którego godowa pieśń słyszana o świcie jest najpiękniejszym misterium wiosennej przyrody. Jest w tej cichej, namiętnej pieśni coś takiego, czego nie da się wyrazić słowami, co trzeba usłyszeć i przeżyć samemu, przeżyć i zachować w pamięci na zawsze. (Andrzej Otrębski)

Głuszec (Tetrao urogallus) – Jest to gatunek objęty ochroną ścisłą wymagający ochrony czynnej. Jest ptakiem osiadłym, który w tym samym rejonie przebywa przez cały rok. Bytuje najchętniej w dzikich partiach lasu na równinach i w górach, z dala od siedzib ludzkich. Lubi lasy przecinane strumykami o dnie żwirowatym lub otoczone mokradłami, niejednolite tak pod względem rodzaju drzew, jak i wieku. Najchętniej przebywa w starym lesie iglastym, w szczególności sosnowym, którego pojedyncze drzewa górują nad terenem. Takie warunki spotkać można właśnie na Równinie Biłgorajskiej, gdzie rozciąga się jeden z największych kompleksów leśnych w Polsce – Park Krajobrazowy Puszczy Solskiej. Pytani o symbol tego parku leśnicy zgodnie odpowiadają: Głuszec. Główna ostoja tego gatunku to Rezerwat Obary, okolice miejscowości Brodziaki, Osuchy i Ciosmy. Na obszarze tym utworzono ostoje ptasią w ramach obszaru Natura 2000 PLB060008 Puszcza Solska.

Kuropatwa (Perdix perdix) – Jest gatunkiem łownym z okresem ochronnym. Duży, osiadły ptak z rodziny kurowatych, pierwotny bywalec stepów i wrzosowisk. Spotykana na całej powierzchni Powiatu Biłgorajskiego. Ptactwo to żyje na otwartych, poprzeplatanych żywopłotami oraz krzakami ziemiach uprawnych, widywane często w okolicach zabudowań. Poza okresem wegetacji, czyli na jesień i zimą, chętnie osiedla się na ścierniskach po zbożu oraz ugorach krótkotrwałych w zadrzewionych lub zakrzewionych miedzach. Kuropatwy żyją gromadnie – w parach lub stadach. Gniazdo zakłada na ziemi, dobrze ukryte między roślinami.

Bażant (Phasianus colchicus) – Jest gatunkiem łownym z okresem ochronnym. Charakterystyczny ptak Ziemi Biłgorajskiej, spotykany na całym jej obszarze. Występują głównie na terenach nizinnych, na łąkach i terenach rolniczych, najchętniej w pobliżu zarośli, na skrajach lasów, zimą przebywa także w trzcinowiskach. Żyje na otwartych terenach o licznych krzewach, na skrajach pól i w nadrzecznych zaroślach. Gniazda zakłada na ziemi, pod osłoną traw lub gałęzi. Niewielkie zagłębienie skąpo wyścielone puchem. Jest bardzo ozdobny mając zielono połyskującą głowę, białą obrożę na szyi i rdzawo ubarwienie w łuskowaty wzór. Ozdobą samca jest długi, pręgowany ogon, a na wiosną także czerwone płatki skórne po bokach głowy. Samica jest jasnobrązowa w ciemne plamy ze znacznie krótszym ogonem. Bardzo rzadko zrywa się do lotu, spłoszony ucieka piechotą.
Bóbr (Castor fiber) – Jest gatunkiem objętym ochroną częściową. Na skutek migracji z terenów wschodnich, planowej introdukcji oraz naturalnych procesów migracji obecnie populacja bobra jest bardzo liczna. Występuje głównie w lasach łęgowych nad strumieniami, rzekami, jeziorami. Gatunek w wielu miejscach jest pospolity, a do tych miejsc zalicza się Powiat Biłgorajski. Zamieszkuje okolice licznych na Ziemi Biłgorajskiej rzek i potoków. Główne obszary jego występowania to doliny rzeki Tanew na całej jej długości, rzeki Czarna Łada oraz rzeki Por w okolicach miejscowości Turobin. Żyje w rodzinach. Aktywny jest nocą i o zmierzchu. Trudno więc go w czasie dnia zauważyć. Bobry najlepiej podpatrywać wcześnie rano o świcie. Na małych strumieniach i potokach wszystkie osobniki z rodziny wspólnie budują tamy, powodując spiętrzenia i podtopienie terenów łąkowych i leśnych. Tworzą się rozlewiska i małe, zabagnione jeziorka leśne. Wskutek swojej działalności odwracają melioracyjne osuszenie terenu przyczyniając się do zmiany w ekosystemie zarówno flory, jak i fauny.