...
Loga Fundusze Europejskie

Natura 2000

natura2000I. Sieć NATURA 2000

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest wyznaczana na europejskim terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej w celu ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków roślin i zwierząt zagrożonych wyginięciem. Polska, w ramach procesu integracji z Unią Europejską, została zobowiązana do wyznaczenia na swoim terytorium sieci obszarów Natura 2000 na podstawie kryteriów określonych dla wszystkich krajów członkowskich. Kryteria te określają podstawowe akta prawa międzynarodowego obowiązującymi w Unii Europejskiej,

I.1. Dyrektywa Ptasia wyznacza obszary ptasie – formalnie obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa – wcześniej dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa) – określa kryteria do wyznaczania ostoi dla gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem;

Jej postanowienia dotyczą:

  • Pod względem taksonomicznym: wszystkich gatunków ptaków naturalnie występujących w stanie dzikim;
  • Pod względem rzeczowym: ptaków, ich jaj, gniazd oraz siedlisk;
  • Pod względem funkcjonalnym: ochrony, gospodarowania, regulowania liczebności oraz wykorzystania;
  • Pod względem terytorialnym: europejskich terytoriów państw członkowskich Unii, za wyjątkiem Grenlandii.

Głównym celem tej Dyrektywy jest utrzymanie (lub dostosowanie) populacji gatunków ptaków na poziomie odpowiadającym wymaganiom ekologicznym, naukowym i kulturowym. Chociaż Dyrektywa Ptasia nakazuje ochronę wszystkich ptaków, różnicuje rygory ochronne w zależności od stanu populacji poszczególnych gatunków. Wskazuje zarówno taksony, które powinny być otoczone specjalnie troskliwą opieką, jak i takie, na które można pod pewnymi warunkami polować. Dyrektywa ta opisuje minimalny standard ochrony ptaków na terenach należących do państw Unii. Jednakże każde państwo może wprowadzać u siebie ostrzejsze metody ochrony. Dyrektywa uwzględnia także możliwość nadzwyczajnych odstępstw od nałożonych przez nią rygorów ochronnych. Dyrektywa Ptasia nie określa sankcji za nieprzestrzeganie jej postanowień. Nie wskazuje także źródeł finansowania nakazanych przez nią działań.

I.2. Dyrektywa Siedliskowa obszary siedliskowe – formalnie obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (OZW) / specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).

Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory) – ustala zasady ochrony pozostałych gatunków zwierząt, a także roślin i siedlisk przyrodniczych oraz procedury ochrony obszarów szczególnie ważnych przyrodniczo.

1. Ochronę siedlisk poprzez utworzenie sieci NATURA 2000 oraz powiązanie z Dyrektywą Ptasią – ochrona siedlisk ptaków, nakazana przez Dyrektywę Ptasią, ma być realizowana w ramach sieci NATURA 2000. Dyrektywa ustanawia zasadę współodpowiedzialności finansowej krajów Unii za ochronę przyrody. Reguluje zasady ustalania priorytetów i zasad finansowania najważniejszych działań ochronnych ze środków wspólnotowych. Nakazuje „tam gdzie państwa członkowskie uznają to za konieczne” promowanie takiego zagospodarowania terenów położonych pomiędzy terenami objętymi siecią, aby zachować ekologiczną spójność sieci. Dotyczy to przede wszystkim różnego typu korytarzy ekologicznych (np. dolin rzecznych), a także refugiów mogących stanowić obszary wyjściowe do przyszłej ekspansji gatunków (np. stawów czy wyspowych fragmentów zadrzewień o charakterze leśnym). Poza tym należy uwzględniać wpływ na obszary chronione w ramach sieci zarówno inwestycji położonych na tych obszarach, jak i poza nimi.

2. Ochrona gatunkowa. Postanowienia dotyczące ochrony gatunkowej są zbliżone do regulacji zawartych w Dyrektywie Ptasiej, tyle że obejmują większą grupę organizmów. Dyrektywa wprowadza główne zasady:

  • ścisłej ochrony wybranych gatunków zwierząt – poza ptakami, chronionymi na podstawie Dyrektywy Ptasiej;
  • ścisłej ochrony wybranych gatunków roślin;
  • ochrony częściowej;
  • dozwolonych metod pozyskiwania organizmów z gatunków objętych ochroną częściową;
  • stosowania odstępstw (derogacji) od ochrony gatunkowej i kontroli ich wykorzystania – są one możliwe, podobnie jak w przypadku Dyrektywy Ptasiej, jedynie w przypadku zaistnienia co najmniej jednej z wymienionych na krótkiej liście sytuacji.

W przypadku specjalnych obszarów ochrony siedlisk, każde państwo członkowskie opracowuje i przedstawia Komisji Europejskiej listę leżących na jego terytorium obszarów najcenniejszych pod względem przyrodniczym, odpowiadających gatunkowo i siedliskowo wymogom zawartym w Dyrektywie siedliskowej. Po przedłożeniu listy, obszary są przyporządkowywane regionom biogeograficznym, wartościowane i selekcjonowane, a następnie wartościowane. Kluczowym elementem tej procedury jest Seminarium Biogeograficzne, podczas którego ocenia się kompletność sieci dla każdego z gatunków i siedlisk będących przedmiotami ochrony. Następnie Komisja Europejska zatwierdza w drodze decyzji obszary jako „obszary mające znaczenie dla Wspólnoty – OZW” (Site of Community Importance – SCI). Od tego momentu uzyskują one status obszarów Natura 2000. Kraje członkowskie w ciągu 6 lat od decyzji Komisji zobowiązane są do wyznaczenia tych ostoi jako specjalne obszary ochrony. Najważniejszym kryterium wyznaczania obszarów Natura 2000 są wartości przyrodnicze danego terenu. Uwarunkowania społeczne i gospodarcze są analizowane i uwzględniane w procesie opracowywania planów zarządzania poszczególnymi obszarami. Dla każdego obszaru Natura 2000 opracowana jest dokumentacja, która składa się z:

  • Standardowego Formularza Danych (Standard Data Form – SDF), w którym zawarte są najważniejsze informacje o położeniu i powierzchni obszaru, występujących typach siedlisk przyrodniczych i gatunkach „naturowych”, ich liczebności lub reprezentatywności w skali kraju, wartości przyrodniczej i zagrożeniach;
  • mapy cyfrowej w postaci wektorowej.

Standardowy Formularz Danych i mapy będą aktualizowane w miarę postępu wiedzy o występowaniu zasobów przyrodniczych w obszarze Natura 2000 (inwentaryzacja, monitoring przyrodniczy), zgodnie z procedurą określoną przez Komisję Europejską.

Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych innymi formami ochrony przyrody.

Powstanie sieci Natura 2000, która jest światowym ewenementem w zakresie międzynarodowej, obszarowej ochrony przyrody potwierdza, że ochrona zagrożonej różnorodności biologicznej Europy jest jednym z priorytetów działalności Unii Europejskiej.

II. Natura 2000 w prawie polskim.

II.1. Wyznaczanie obszarów Natura 2000 w Polsce trwa od 2001 r. W wyniku tych prac wykazano, że w naszym kraju występuje 267 gatunków ptaków z zał. I Dyrektywy Ptasiej i regularnie występujących gatunków wędrownych.

Na polskiej liście siedlisk przyrodniczych i gatunków spełniających kryteria Dyrektywy Siedliskowej umieszczono:

  • 76 typów siedlisk przyrodniczych, w tym 14 o znaczeniu priorytetowym;
  • 46 gatunków roślin, w tym 10 o znaczeniu priorytetowym;
  • 88 gatunków zwierząt, w tym 13 o znaczeniu priorytetowym.

W ramach projektu pt. „Wdrażanie koncepcji sieci Natura 2000 w Polsce”, zrealizowanego przy udziale przedstawicieli regionalnych jednostek rządowych i samorządowych, organizacji pozarządowych, w marcu 2004 r. powstał wstępny projekt listy obszarów Natura 2000. Na liście tej umieszczono 420 obszary ( 18 % pow. kraju), w tym 141 Obszarów Specjalnej Ochrony (obejmujących 15 % pow. kraju, bez ostoi morskich) i 279 Specjalnych Obszarów Ochrony (obejmujących 10,4 % pow. kraju).

III. Natura 2000 na terenie Powiatu Biłgorajskiego:

III.1. Obszary OSO – obszary specjalnej ochrony ptaków:

Na terenie powiatu biłgorajskiego rozporządzeniem MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 12 stycznia 2011r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków ( Dz. U. z 2011 r Nr. 25 poz. 133 ) zostały wyznaczone następujące obszary specjalnej ochrony ptaków Natura 2000:

1) Puszcza Solska (kod obszaru PLB060008), obejmująca obszar 79.349,1 ha, w tym na terenie Powiatu Biłgorajskiego 58.509,3 ha położonych na terenie gmin: Biłgoraj – gmina wiejska (17.829,3 ha), Biłgoraj – gmina miejska (259,4 ha), Aleksandrów (5.428,3 ha), Frampol (3.247,7 ha), Józefów (3.811,3 ha), Księżpol (3.945,8 ha), Łukowa (9.942,2 ha), Obsza (3.338,4 ha), Tereszpol (10.706,9 ha)

2)  Lasy Janowskie (kod obszaru PLB060005), obejmujące obszar 60.235,8 ha, w tym: na terenie Powiatu Biłgorajskiego 471,4 ha, na terenie gmin: Biłgoraj (54,6 ha), Frampol (416,8 ha),

3) Roztocze (kod obszaru PLB060012) obejmujący obszar 103.503,3 ha w tym na obszarze Powiatu Biłgorajskiego 11.571,1 ha na terenie gminy Tereszpol – 2.728,6 ha, Józefów – 8.842,5 ha.

Razem obszary specjalnej ochrony ptasiej (OSO) na terenie Powiatu Biłgorajskiego obejmują 70.551,8 ha co stanowi ok. 40% powierzchni powiatu.

III.2 Obszary SOO – specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) zgłoszone do Komisji Europejskiej

  1. PLH060017 Roztocze Środkowe – gminy Józefów, Tereszpol
  2. PLH060031 Uroczyska Lasów Janowskich – gmina Biłgoraj
  3. PLH060034 Uroczyska Puszczy Solskiej – gminy Frampol, Biłgoraj, Józefów, Łukowa, Obsza, Tereszpol,
  4. PLH060040 Dolina Łętowni – gmina Turobin.
  1. PLH060050 Dolina Dolnej Tanwi – gminy Księżpol, Łukowa, Obsza, Biszcza
  2. PLH060071 Guzówka – gmina Turobin

Największy z obszarów siedliskowych w województwie to Uroczyska Puszczy Solskiej – został on utworzony dla ochrony 17 typów siedlisk i 18 gatunków roślin i zwierząt, z których najważniejsze w obszarze to bory i lasy bagienne oraz populacja kumaka nizinnego szacowana na ponad 500 osobników.

Linki:

SZUKAJ

Dostępność